بررسی قاعده الواحد

چکیده

در فرهنگ اسلامی بیشتر در سه محور از قاعده الواحد سخن گفته شده است: 1) بیان محتوای قاعده،  2) پرسش از صدق آن (ادله اثبات و دلایل نقد و ردّ)، 3) سؤال از نقش روش‌شناختی آن. .فلاسفه بیشتر درباره محور دوم صحبت کرده اند و به محور سوم توجه کمتری نموده اند. 

حکیمان در اثبات بسیاری از مسائل فلسفی به قاعده الواحد استناد کرده‌اند. آیا قاعده الواحد توانایی تبیین همه آن مسائل را دارد؟ یا اینکه نقش روش‌شناختی و تبیینگری آن محدود به پاره‌یی از مسائل الهیات بمعنی‌الاخص است؟

همچنین در مورد ادله اثبات یا نفی این قاعده در این تحقیق سخن گفته شده است نکته دیگر این است که بحث تاریخی در مورد تحلیل قاعده تا حدودی متأخر و مسبوق به نقادیهای مخالفان از جمله غزالی، شهرستانی و ابن‌تیمیه است. بعنوان مثال، خواجه طوسی که در تلخیص المحصل به نقدهای فخر رازی بر قاعده الواحد پاسخ میدهد [1]و در مُصارع المصارع بر نقد شهرستانی در مُصارعة‌الفلاسفة بر قاعده الواحد ردیه مینویسد. ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » سید جعفر یوسفی ( یادداشت ثابت - جمعه 95/11/16 :: ساعت 9:33 عصر )

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
لَوکانَ الدِّینُ مُعَلَّقاً بِالثُّرَیّا لَتَناوَلَهُ اُناسٌ مِن أبناء فارِسَ؛ اگر دین به ستاره ثریّا آویزان باشد، مردمانی از ایرانیان آن را به زیر خواهند کشید. (کنزالعمّال ، ح 34130 .)

گزارش بخشی از کتاب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی

عقل و بعد معرفت شناختی دین

 عقل در کنار نقل کاشف از محتوای اعتقادی و اخلاقی و فقهی ... دین است. کشف در اینجا با کشف در بیع فضولی که در تحقق محتوای مکشوف سهمی داشت، فرق دارد، در بیع فضولی، اجازه بعدی مالک کاشف از صحت عقد است یعنی در حصول عقد سهیم و موثر است. اما کشف عقل بدین معناست که تنها مضمونی که توسط خداوند جزء دین قرار گرفته است را ادراک می کند.

عقل مصباح شریعت است و کسانی که آن را میزان می پندارند افراط کرده اند. به عقیده کسانی که عقل را میزان می پندارند، هرچه مورد تصدیق عقل در آید جزء دین و هر چه مورد تصدیق عقل قرار نگیرد خارج دین به حساب می آید. اینکه برای عقل شان بیشتری در نظر بگیرید مستلزم آثار سویی مثل تفسیر ناصواب از خاتمیت پیامبر صلی الله علیه و آله است زیرا چنین شخصی با رشد عقل، نیاز به وحی را منکر می شود. چه اینکه برای عقل شانی فراتر و در حد هادی در نظر گرفته است. عقل را معیار صحت و سقم محتوای دین می پندارد. ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » سید جعفر یوسفی ( یادداشت ثابت - چهارشنبه 95/11/14 :: ساعت 7:35 عصر )

امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
سَیَأتی زَمانٌ تَکونُ بَلدَةُ قُمَّ و أهلُها حُجَّةً عَلَى الخَلائِقِ و ذلِکَ فی زَمانِ غَیبَةِ قائِمِنا إلى ظُهُورِهِ ؛ روزگارى خواهد آمد که شهر قم و مردمان آن حجّت بر دیگر مردمان باشند؛ آن روزگار در زمان غیبت قائم ما است تا آن گاه که ظهور کند . (بحار الأنوار ، ج 60 ، ص 213.)

گزارش بخشی از کتاب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی

فصل دوم: شان عقل در قلمرو دین

سوال: وظیفه عقل چیست؟ شناخت یا صدور حکم؟ به عبارت دیگر آیا عقل کلی ورود بشر به ساحت دین است یا مصباح آن؟ مباحث این فصل عبارتند از: 1. بررسی قدرت عقل در جعل قانون، بررسی کاشفیت عقل از دین، اگر جعل حکم دینی خارج از صلاحیت عقل باشد، آیا عقل می تواند میزان شریعت باشد؟ و با آن صحت و بطلان احکام دینی را فهمید. ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » سید جعفر یوسفی ( یادداشت ثابت - سه شنبه 95/11/13 :: ساعت 10:40 صبح )

امام کاظم علیه السّلام فرمودند:

رَجُلٌ مِن أهلِ قُم یَدعُو النّاسَ إلَى الحَقِّ یَجتَمِعُ مَعَهُ قَومٌ کَزُبَرِ الحَدیِدِ ؛ مردى از قم مردم را به حق فرا مى خواند و گروهى استوار ، چون پاره هاى آهن، پیرامون او گرد مى آیند .(بحار الأنوار ، ج 60 ، ص 216.)

گزارش بخشی از کتاب منزلت عقل در هندسه معرفت دینی

مراد از عقل

ما چهار نوع عقل داریم: عقل تجریدی (فلسفه) ، تجربی (علوم تجربی و انسانی)، نیمه تجریدی (ریاضیات)، عقل ناب(عرفان نظری) که در این بحث از نسبت بین هر چهار نوع آن با دین بحث می شود. منظور ما از عقل علم یا اطمینان علمی که از هر یک از عقل های تجربی و تجریدی و تجربی-تجریدی بدست می آید و در مقابل نقل که مدلول معتبر متون دینی است، قرار دارد. ادامه مطلب...

نوشته های دیگران ()
نویسنده متن فوق: » سید جعفر یوسفی ( یادداشت ثابت - دوشنبه 95/11/12 :: ساعت 11:52 عصر )